Kilka nurtujących pytań na temat składek ZUS

Nadszedł czas na rozwianie kilku nurtujących pytań, które mogły zrodzić się w Twojej głowie po publikacji poprzednich dwóch wpisów na temat składek ZUS: Zgłoszenie do ubezpieczeń w ZUS i Na co przeznaczane są pieniądze ze składek wpłacanych do ZUS? Dziś dowiesz się, wszystkiego na temat podstawy wymiaru i małego ZUS-u, a także tego, czy warto jest płacić dobrowolne ubezpieczenie chorobowe oraz o sposobach zaoszczędzenia na opłacanych składkach. Zapraszam do lektury.

Co to jest ta tajemnicza „podstawa wymiaru”?

Podstawa wymiaru to nic innego jak pewna określona kwota, od której wyliczana jest wysokość danej składki. I na tym mógłbym zakończyć temat, gdyby nie fakt, że owa określona kwota różni się w zależności od rodzaju składki.

Dla składki na ubezpieczenie społeczne przedsiębiorców podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż:

• 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, jeśli jesteś na małym ZUS-ie (w 2016 roku minimalna podstawa wymiaru tych składek wynosi 555 zł, czyli 30% z kwoty 1850 zł),
• 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ogłoszonego na dany rok kalendarzowy, jeśli nie masz prawa do korzystania z preferencyjnych stawek ZUS (w 2016 roku najniższa podstawa wymiaru tych składek wynosi 2433 zł, czyli 60% z kwoty 4055 zł).

Dodatkowo jeżeli z jakiejś przyczyny w danym miesiącu kalendarzowym nastąpiła przerwa w konieczności opłacania składek społecznych, to podstawa wymiaru składek może być proporcjonalnie pomniejszona o dni, w których przedsiębiorca nie podlegał ubezpieczeniu.

W tym miejscu zarysowuje się mała przewaga samozatrudnienia nad etatem. Przy pracy na etacie podstawą wymiaru składek społecznych jest kwota brutto za wykonywaną pracę. Im wyższa kwota zarobków, tym wyższa podstawa wymiaru i wyższa składka. W przypadku działalności gospodarczej sam masz możliwość ustalenia podstawy wymiaru (uwzględniając kwotę minimalną). Od pewnej wysokości zarobków możesz więc sam zdecydować jak zagospodarujesz pieniądze na swoją emeryturę wpłacając do ZUS o wiele mniej niż musiał(a)byś to robić w przypadku etatu. Nie powiem Ci w tym momencie jaka to kwota, gdyż wyliczenie jej nie jest szybką sprawą – stawki procentowe na etacie różnią się delikatnie od składek dla przedsiębiorców, a dodatkowo część składek pokrywa pracodawca ze swojej kieszeni. Myślę, że może to być dobry temat na odrębny wpis.

W przypadku składki na ubezpieczenie zdrowotne podstawa wymiaru jest jedna, stała na cały rok i wynosi 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku. W 2016 roku podstawa ta wynosi 3210,60 zł, czyli 75% z kwoty 4280,80 zł. W odróżnieniu od składki na ubezpieczenie społeczne, składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna. Nie można więc pomniejszać jej proporcjonalnie o liczbę dni niepodlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. (Polski Ład to zmienił).

Podstawę wymiaru składki na Fundusz Pracy stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2016 roku – 1850 zł).

O co chodzi z „małym ZUS-em”?

Na pewno nie raz słyszał[a|e]ś już o tzw. małym ZUS-ie. Sam wspomniałem już o nim w dzisiejszym wpisie. A czym tak naprawdę jest ów mały ZUS? Zakładając działalność gospodarczą, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia jej rozpoczęcia możesz skorzystać z płacenia składek na ubezpieczenie społeczne na preferencyjnych warunkach, czyli tak jak napisałem powyżej – od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. I zagadka rozwiązana 🙂

Z preferencyjnych stawek możesz skorzystać jeżeli:

1. w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził[a|e]ś pozarolniczej działalności oraz
2. nie wykonujesz działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywał[a|e]ś w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy (umowy o dzieło i umowy zlecenie się w to nie wlicza) czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Wartym przypomnienia jest fakt, o którym pisałem już wcześniej – jeśli data rozpoczęcia wykonywania działalności przypada w trakcie miesiąca, okres 24 miesięcy liczy się, począwszy od następnego miesiąca. Tylko w przypadku rozpoczęcia działalności od 1 dnia danego miesiąca, miesiąc ten wlicza się do wymienionych 24 miesięcy kalendarzowych.

Preferencyjne stawki składek społecznych pociągają za sobą również zniesienie konieczności opłacania składki na Fundusz Pracy. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest bowiem w takim przypadku niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia (555 zł < 1850 zł).

Ile wynoszą minimalne stawki składek ZUS w 2016 roku?

Preferencyjne stawki składek na ubezpieczenie społeczne w 2016 roku wynoszą 176,33 zł miesięcznie (w tym 13,60 zł dobrowolnego chorobowego), zaś pełna składka społeczna to 772,96 zł (w tym 59,61 zł chorobowego). Składka na ubezpieczenie zdrowotne to 288,95 zł, a na Fundusz Pracy trzeba wpłacić minimum 59,61 zł.

Czy warto płacić składkę na ubezpieczenie chorobowe?

Ktoś może się teraz zastanawiać, czy warto płacić te 13,60 zł lub 59,61 zł dobrowolnego chorobowego. Jak mawiają bracia Amerykanie: this is a very good question 🙂

Jak już wiesz, z ubezpieczenia chorobowego wypłacany jest nie tylko zasiłek chorobowy, ale też m.in. zasiłek macierzyński. Stawki zasiłku chorobowego przy minimalnych składkach nie powalają – wynoszą odpowiednio około 10 zł netto dziennie na małym ZUS-ie i około 44 zł netto dziennie przy płaceniu pełnego ZUS-u. Z chorobowym wiąże się jednak dodatkowy profit – na czas choroby ZUS zawiesza konieczność płacenia składek społecznych. Płacisz wtedy proporcjonalnie do ilości „zdrowych” dni. W praktyce jedna dziesięciodniowa choroba w roku niweluje roczny koszt chorobowego.

Jeżeli chodzi o zasiłek macierzyński, to jest to ciekawa opcja dla przedsiębiorców (i wbrew temu co mogłoby się wydawać nie dotyczy tylko kobiet). Dzieje się tak ponieważ na zasiłku macierzyńskim można prowadzić firmę – można wystawiać faktury i ponosić koszty bez żadnych ograniczeń, a do ZUS-u wpłacać tylko składkę zdrowotna, jednocześnie pobierając świadczenia.

Warto, czy nie warto? Na to musisz odpowiedzieć sobie sam(a). Ja osobiście płacę.

Czy warto zwiększyć podstawę wymiaru ubezpieczenia chorobowego?

Patrząc na dzienną stawkę zasiłku chorobowego, która przysługuje z minimalnej podstawy, można zadawać sobie pytanie, czy nie warto byłoby zwiększyć podstawę wymiaru ubezpieczenia chorobowego, tak żeby w razie choroby otrzymywać wyższe świadczenie. Może nie byłby to zły pomysł, gdyby nie fakt, że nie da się podwyższyć podstawy samego chorobowego. Ubezpieczenie chorobowe jest jednym z ubezpieczeń społecznych i co za tym idzie podwyższenie podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe skutkuje podwyższeniem podstawy naliczania wszystkich składek społecznych. Żeby tego było mało to przekroczenie pewnego progu wysokości podstawy wymiaru spowoduje konieczność opłacania składek na Fundusz Pracy, których wysokość jest również uzależniona od wysokości podstawy składek społecznych.

Komu więc może się to naprawdę opłacać? Osobom, które będą bardzo aktywnie korzystały z ze świadczenia chorobowego lub macierzyńskiego, czyli na przykład wszystkim przyszłym mamom. W innych przypadkach nie widzę sensu oddawania ZUS-owi większej ilości pieniędzy niż wymagane minimum. Nie licz jednak, że jednorazowe opłacenie wyższych składek coś Ci da. W celu określenia wysokości zasiłku ZUS bierze pod uwagę wysokość podstawy z uwzględnieniem 12 ostatnich(?) miesięcy. I to może nie być jedyny haczyk jaki na Ciebie czyha – pamiętam, jeszcze z pracy na etacie, że przy ustalaniu chorobowego, gdy koleżanki z pracy były w ciąży, ZUS nie brał pod uwagę ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych, ale ostatnie 12 miesięcy, z których 3 końcowe miesiące nie były przerwane pobieraniem świadczenia chorobowego. Dochodziło więc do sytuacji, że owe 12 miesięcy wypadały kilkanaście miesięcy wstecz, kiedy dana osoba zarabiała sporo mniej przez co otrzymywane świadczenia były również mniejsze.

Zwiększenie podstawy wszystkich składek społecznych pociąga za sobą konieczność opłacania wyższych składek emerytalnych i rentowych, a co za tym idzie zwiększenie wysokości przyszłej emerytury, czy renty. Jest to jednak dobra wiadomość tylko dla osób głęboko wierzących. Wierzących w to, że ZUS, jako instytucja przetrwa w dobrej kondycji do momentu osiągnięcia ich wieku emerytalnego oraz w to, że wiek emerytalny nie zostanie kolejny raz podniesiony przez nasze władze. Ja się do tej grupy nie zaliczam.

Należy w tym miejscu pamiętać, że podstawy wyliczania składki społecznej nie można podwyższać w nieskończoność. Przepisy określają granicę maksymalnej podstawy jako kwoty równej 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Przykładowo w 2016 roku maksymalna miesięczna podstawa składek społecznych wynosi 10137,50 zł.

Zwiększenie podstawy wymiaru dokłada nam (lub naszym księgowym) trochę „papierologii”. Opłacanie innych składek niż minimalne generuje bowiem obowiązek składania comiesięcznych deklaracji ZUS DRA i to bez względu na to, czy nastąpiły zmiany w rozliczeniu względem poprzedniego miesiąca.

Jak myślisz – warto, czy nie warto? W moim przypadku nie warto. Jeśli jednak uważasz, że Tobie zwiększenie podstawy wymiaru składek społecznych może się opłacać, to koniecznie zapoznaj się dokładnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, gdyż może się okazać, że ZUS będzie wyliczał przysługujące Ci świadczenia w zupełnie inny sposób niż może się wydawać.

Czy jest jakiś sposób, żeby zaoszczędzić na składkach ZUS?

Mam dobrą wiadomość: jest 🙂 Składki przedsiębiorców, które zostały opłacone możesz potraktować jako koszty prowadzenia działalności i odliczyć je w rozliczeniu podatkowym lub zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Wszystko zależy od konkretnej składki i rodzaju opodatkowania, z którego korzystamy.

W przypadku składek społecznych i rozliczania się skalą podatkową lub podatkiem liniowym, możesz sam zdecydować, czy składki zaliczysz do kosztów uzyskania przychodów działalności, czy też odliczysz je od dochodu uzyskanego z tej działalności. Gdy rozliczasz się ryczałtem ewidencjonowanym, to masz możliwość odliczyć składki społeczne wyłącznie od przychodów, a przy rozliczaniu się kartą podatkową w ogóle nie masz takiej możliwości. Załóżmy, że rozliczasz się skalą podatkową lub podatkiem liniowym. Na co się w takim przypadku zdecydować? Odliczać od dochodu, czy wrzucać w koszty? Gdy Twoja firma przynosi zyski i posiadasz dochód, od którego możesz odliczyć całą kwotę zapłaconych składek, to ten wybór nie ma dużego znaczenia – różnica będzie głównie w księgowaniu. Jeżeli jednak firma nie przynosi zysków i masz zerowy podatek, a nawet stratę podatkową, to lepiej uwzględnić składki w kosztach uzyskania przychodu. Wtedy bowiem opłacone składki jeszcze powiększą Twoją stratę, którą będziesz mógł rozliczać w kolejnych 5 latach podatkowych.

Ze składką na ubezpieczenie zdrowotne jest zupełnie inaczej – odliczamy ją od podatku, a co za tym idzie odliczenie nie zależy od formy opodatkowania i mogą z niego skorzystać wszyscy. Odliczenie nie obejmuje jednak pełnej zapłaconej kwoty. Stawka składki zdrowotnej wynosi 9,00% podstawy wymiaru, a 7,75% podstawy możemy odliczyć od podatku dochodowego. W praktyce więc ubezpieczenie zdrowotne kosztuje nas 1,25% podstawy wymiaru, o ile tylko mamy do zapłacenia tyle podatku, żeby móc od niego odliczyć całą przysługującą nam kwotę. (Polski Ład to zmienił).

Ostatnia składka, która może Cię interesować i na której możesz zaoszczędzić, to składka na Fundusz Pracy. Zapłaconą składkę na Fundusz Pracy przedsiębiorca może uwzględnić wyłącznie w kosztach uzyskania przychodów, co pociąga za sobą fakt, że skorzystać z tego mogą wyłącznie osoby opodatkowane skalą podatkową lub podatkiem liniowym, bo tylko te osoby mogą rozliczać koszty uzyskania przychodu.

Do kiedy należy opłacać składki ZUS?

Każdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zobowiązany jest do opłacania i rozliczania składek za dany miesiąc w terminie: do 10 dnia następnego miesiąca, jeśli opłaca składki wyłącznie za siebie lub do 15 dnia następnego miesiąca, w przypadku opłacania składek za siebie oraz za zatrudnionych pracowników.

Jeżeli 10 lub 15 dzień miesiąca przypada w sobotę, niedzielę lub święto, to za ostatni dzień terminu opłacania składek uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Reasumując, dla przykładu składki za czerwiec 2016 roku trzeba opłacić najpóźniej 11 (ponieważ 10 przypada w niedzielę) lub 15 lipca 2016 roku.

Polski Ład to zmienił. Od 1 stycznia 2022 roku wszyscy płacimy składki do 20 dnia następnego miesiąca. Tak jak poprzednio termin może się przesunąć nieco do przodu, jeżeli 20 dzień miesiąca przypada na dzień wolny.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że dzisiejsza porcja pytań i odpowiedzi wyostrzyła Ci spojrzenie na składki ZUS. Ja sam bardzo się dokształciłem przygotowując ten materiał. Gdyby jednak któraś odpowiedź nie była dla Ciebie satysfakcjonująca lub wystarczająco jasna, to napisz proszę o tym w komentarzu – postaram się poprawić i doprecyzować temat. Gdyby nurtowało Cię jeszcze jakieś pytanie związane z ZUS-em, to również nie wahaj się zadać go w komentarzu, bo jestem świadomy, że moje spojrzenie to tylko jeden punkt widzenia i Ciebie może zastanawiać całkiem coś innego.

---

Bądź na bieżąco!

Podobają Ci się treści publikowane na moim blogu? Nie chcesz niczego pominąć? Zachęcam Cię do subskrybowania kanału RSS, polubienia fanpage na Facebooku, zapisania się na listę mailingową:

Dołączając do newslettera #NoweRozdanie2 otrzymasz dostęp do dodatkowych materiałów:

• PDF: „Jednoosobowa działalność gospodarcza krok po kroku” (do artykułu)
• PDF: „FAQ: Jak pracuje się dla Roche/Sii?” (do artykułu)
• PDF: „Jak zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia kontroli i co zrobić kiedy urzędnik zapuka do Twoich drzwi?” (do artykułu)

Zapisując się do newslettera wyrażam zgodę na przesyłanie mi starannie wyselekcjonowanych informacji (w tym marketingowych).

Powyższe dane są przechowywane w systemie Mailchimp i nie są udostępniane nikomu innemu. Więcej szczegółów znajdziesz na stronie polityki prywatności.

lub śledzenia mnie na Twitterze. Generalnie polecam wykonanie wszystkich tych czynności, bo często zdarza się tak, że daną treść wrzucam tylko w jedno miejsce. Zawsze możesz zrobić to na próbę, a jeśli Ci się nie spodoba – zrezygnować

Dołącz do grup na Facebooku

Chcesz więcej? W takim razie zapraszam Cię do dołączenia do powiązanych grup na Facebooku, gdzie znajdziesz dodatkowe informacje na poruszane tutaj tematy, możesz podzielić się własnymi doświadczeniami i przemyśleniami, a przede wszystkim poznasz ludzi interesujących się tą samą tematyką co Ty.

W grupie Programista Na Swoim znajdziesz wiele doświadczonych osób chętnych do porozmawiania na tematy krążące wokół samozatrudnienia i prowadzenia programistycznej działalności gospodarczej. Vademecum Juniora przeznaczone jest zaś do wymiany wiedzy i doświadczeń na temat życia, kariery i problemów (niekoniecznie młodego) programisty.

Wesprzyj mnie

Jeżeli znalezione tutaj treści sprawiły, że masz ochotę wesprzeć moją działalność online, to zobacz na ile różnych sposobów możesz to zrobić. Niezależnie od tego co wybierzesz, będę Ci za to ogromnie wdzięczny.

Na wsparciu możesz także samemu zyskać. Wystarczy, że rzucisz okiem na listę różnych narzędzi, które używam i polecam. Decydując się na skorzystanie z któregokolwiek linku referencyjnego otrzymasz bonus również dla siebie.

Picture Credits

• https://www.flickr.com/photos/mcleod/7150176115/